■ بررسی شبکه‌های ارتباطی بافت قدیم تبریز

نام مقاله : بررسی تطبیقی توسعه‌ی شبکه‌های ارتباطی سنتی و نوین در بافت قدیم شهر تبریز
پدیدآورنده : رحمت محمدزاده
انتشاریافته در : نشریه‌ی انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران (شماره‌ی 10، پاییز و زمستان 1394)
شمار صفحه‌ها : 19
فرمت : PDF
اندازه‌ی فایل : 780 کیلوبایت

چکیده :
این نوشتار به بررسی تطبیقی توسعه‌ی شبکه‌ی ارتباطی سنتی و جدید در بافت قدیم شهر تبریز می‌پردازد. اهمیت بحث بیش‌تر از آن روست که شبکه‌های ارتباطی افزون بر آمدوشد شهروندان، یک شاخص اجتماعی و فرهنگی شهر و شهروندان به شمار می‌روند. درک و فهم و دریافتِ چه‌گونگی این مطلب، شناخت انواع شبکه‌های ارتباطی و چه‌گونگی گذار از شبکه‌ی ارتباطی سنتی به مدرن و تعیین نقاط قوت و ضعف و علل آن با توجه به دگرگونی‌های جهانی و ملی، اهداف مقاله‌ی حاضر را تشکیل می‌دهند.
این مقاله با بهره‌گیری از اسناد، مدارک، منابع و گزارش‌های علمی معتبر، به‌صورت تحلیلی ـ سیستمی نگاشته شده است. بررسی تطبیقی شبکه‌ی ارتباطی سنتی و جدید در بافت قدیم شهر تبریز نشان می‌دهد که برخلاف مسیرهای بافت سنتی که به فراخور اقلیم منطقه، کاربری و نوع تکنولوژِیشکل گرفته‌اند، شبکه‌ی ارتباطی جدید از روند و الگویی مشخص تبعیت نمی‌کند. در حالی که توسعه‌ی شبکه‌ی ارتباطی پهلوی اول در اثر شهرنشینی کند، کم‌شمار بودنِ وسایط نقلیه‌ی موتوری و حضور قدرتمند آموزه‌های بومی و محلی به‌نسبت ساده، هدفمند و حتا کیفی بود، توسعه‌ی شبکه‌ی ارتباطی پهلوی دوم به‌موازات افزایش بی‌رویه‌ی جمعیت، رشد درآمدهای ناشی از فروش نفت و طبعاً افزایش بی‌رویه‌ی وسایط نقلیه‌ی موتوری، روند شتابان و گسترده داشته و با پیشینه‌ی خود (اعم از شبکه‌ی ارتباطی نوین و پیش از آن) رابطه‌ای چندان منطقی برقرار نمی‌نماید. در اثر غلبه‌ی شهرنشینی بر شهرسازی، شبکه‌های ارتباطی، فضاها، فعالیت‌ها و عناصر تحت تأثیر شهرنشینی شتابان عمل می‌کنند. از این رو، شهر بیش از هرچیز، به توسعه‌ی کمی و درعین‌حال فیزیکی سوق یافته و عمدتاً درصدد پاسخ به روند فزاینده‌ی وسایط نقلیه‌ی موتوری و تسهیلات وابسته به آن برمی‌آید. طبیعی است که نتیجه‌ی این فرآیند (با وجود کمیت شایان توجه شبکه‌ی معابر) به دلیل ماهیت سیستمی شهر و اثر متقابل عوامل و عناصر بر همدیگر، افزون بر بازدهی و کارآیی ناچیز ترافیک و حمل‌ونقل، اختلالی بنیادین در سازمان فضایی و کالبدی شهر بوده است. بنابراین، برپایه‌ی این نتیجه، توصیه و پیشنهاد می‌شود به مواردی همچون برقراری تعادل منطقی میان بافت و ترافیک، اعمال محدودیت بر حرکت آزادانه‌ی وسایط نقلیه‌ی موتوری (تنظیم تقاضا)، مطالعه و بررسی دقیق جداره‌های خیابانی، به‌ویژه جداره‌های مربوط به دوره‌ی پهلوی اول، توسعه‌ی فضاهای پیاده با هدف رونق بخش تجاری شهر بیش‌تر توجه گردد.

کلیدواژه‌ها :
شهرسازی، شبکه‌ی ارتباطی، سنتی و نوین، بافت قدیم، سلسله‌ی پهلوی، شهر تبریز.